Bel Fıtığı Nedir? Nasıl Tedavi edilir?
Omurlar arasında yer alan diskin yapısında nukleus pulposus ve etrafında da annulus fibrosis yer alır. Anulus fibrosis liflerinin yırtılması sonucu içindeki nukleus pulposus dışarı doğru çıkar. Bu olaya fıtıklaşma denilir.
Fıtıklaşan bu disk omuriliğe ya da belden çıkan sinir köklerine bası yapar. Omurilik kanal darlığına (spinal stenoza) yol açar.
Sinir köklerine bası yapması ile kalça, uyluk, baldır ve ayaklarımıza vuran ağrı, uyuşma, karıncalanma, güçsüzlük şikayetleri ortaya çıkar. Bel fıtığına bağlı şikayetler;
- Bacaklarda veya ayaklarda karıncalanma veya uyuşukluk
- Kas güçsüzlüğü
- Hareket ederken zorlanma
- Bel ağrısı; öksürme, hapşırma veya uzun süre ayakta durma ile daha da kötüleşebilir. Ayrıca kaslarda spazmda ortaya çıkıp ağrıya yol açabilir.
- Bacaklara vuran ağrılar; En tipi belirtilerinden biri de belden bacağa doğru yayılan (siyatik) ağrısıdır. Diz altına inen ağrılarda kök basısı akla gelmelidir.
- İdrar tutamama
- Denge kaybı
- Otururken ve yürürken zorluk çekme
Bel fıtıklarının büyük çoğunluğu bel omurlarının son ikisinde meydana gelmektedir (L4-5, L5-S1)
Tanı Yöntemleri
Hastadan alınan iyi bir hikaye ve fizik muayene tanıda oldukça önemlidir. Bel bölgesinin muayenesinin yanısıra postür (duruş) muayenesi, yürüyüş muayenesi, nörolojik muayene de yapılmalıdır.
her hastada görüntülemeye gerek duyulmayabilir. Görüntüleme yöntemlerinden direkt grafi, Manyetik Rezonans Görüntüleme, Bilgisayarlı Tomografiden faydalanılır.
Direk grafi : Bel ağrısına yol açan diğer nedenler dışlanır. Kırıklar, omurga kayması varlığına bakılır. Omurga ile kalça eklemi arasındaki dizilim ile bel bölgesindaki çukurun durumu (lordoz) değerlendirilir (tedavi planlamada önemlidir?
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI): Omurga, omurilik, sinir kökleri ve beyin omurilik sıvısı ile görüntü alanına giren çevre dokular hakkında bilgi verir. Fıtığın seviyesi, omuriliğe ya da köke basısı değerlendirilir. Omur çevresindeki kaslarda değerlendirilir.
Bilgisayarlı Tomografi: disk ve yumuşak doku değerlendirmede MRI daha değerlidir. Kemik yapısını değerlendirmede ise BT daha değerli yöntemdir.
Elektromiyografi (EMG): EMG, bir sinirin kası uyarmasına yanıt olarak kas tepkisini veya elektriksel aktiviteyi ölçen bir testtir. Sinir kök bası varlığı ve basının derecesi konusunda bilgi verir.
Tedavisi
Bel fıtığı tedavisi; bacağa şiddetli yayılan ağrı, his ve/veya kuvvet kaybı, idrar ve gaita kontrolünde kayıp gibi belirtiler göz önünde bulundurularak planlanır.
Konservatif ve cerrahi yöntemler yer almaktadır.
Kimlere cerrahi önerilir?
Kesin cerrahinin yapılması gereken durumlar şunlardır;
- İlerleyici nörölojik defisitin (kaybın) olması- alt uzuvunuz kaslarınızda güç kaybının, duyu kaybının artması
- Kauda Ekuina Sendromu- genital bölgenizde eğer tarzında uyuşma, idrar kaçırma, gayta kaçırma durumularını içerir.
Bunun dışındaki hastalara konservatif yani cerrahi tedavi dışındaki yöntemler önerilir. Konservatif tedaviye rağman inatçı ağrı ve kök bulguları devam ediyorsa cerrahi yöntemler tedavi seçenekleri arasına alınır.
Konservatif Yöntemler Nelerdir?
- Fizik Tedavi ajanları- Ultrason, lazer, sıcak uygulama, soğuk uygulamalar- ağrı, inflamasyonu ve kas spazmını azaltmak amacıyla uygulanır
- Traksiyon- Çekme- kontrollü çekme yapılmalıdır. Her hasta çekme tedavisine uygun olmayabilir. Hekim kontrolünde yapılmalıdır. Aksi takdirde bu uygulama geri dönüşü olmayan zararlara yol açabilir.
- Korseleme- Bazı durumlarda doktorunuz bel fıtığı tedavisinin başlangıcında ağrınızı azaltmak için bel fıtığı korsesi kullanmanızı önerebilir. Ancak bel fıtığı korseleri fıtıklaşmış diskin iyileşmesini sağlamazlar.
- Manuel Terapi- Her hastaya manuel terapi uygulanamz. Manuel terapi eğitimli profesyonel tarafından yapılmalıdır.
- Egzersiz- kişiye özgü bireyselleştirilmiş program uygulanmalıdır ( videolar bölümünde bel egzerszleri güçelnedirme ve germe yer almaktadır)
- Akupunktur- kanıt düzeyi düşüktür
- İlaç tedavisi- ağrı kontrolünü sağlamak, ödemi geriletmek, kas spazmını çözmek, nöropatik ağrıyı azaltmak amacıyla ilaç tedavileri planlanır.
- Spinal enjeksiyonlar- Epidural enjeksiyonlar veya “bloklar”, çok şiddetli bacak ağrılarını rahatlatmak için kullanılabilir. Epidural boşluğa (spinal sinirler etrafındaki boşluk), doktor tarafından yapılan kortikosteroid enjeksiyonlarıdır.
- Aktivite modifikasyonu- Beli korumak amacıyla günlük yaşamımızda dikkat etmemiz gereken hususlar için bilgi bölümündeki Bel Ağrısına Yaklaşım ve Tedavisini tıklayınız.
Prof Dr Feray Soyupek