Skolyoz Tanı ve Tedavisi
Skolyoz üç boyutlu omurga deformitesidir.
Skolyoz birçok nedene bağlı ortaya çıkar. Yapısal ve yapısal olmayan skolyozun ayrımı yapılmalıdır. Yapısal olmayan skolyoz muayene esnasında düzelebilen skolyozdur. Spinal kolonda yapısal problem yoktur. Geçici posturel bozukluktur. Nedenleri ise şunlardır;
1.Postural
2.Histerik
3.Sinir kök irritasyonu (disk herniasyonu, tümörler)
4.İnflamasyon
5.Bacak boy eşitsizliği
6.Kalça kontraktürü
Yapısal skolyoz konjenital (doğuştan) kaynaklı olabileceği gibi kas, sinir (nörolojik) hastalıkları gibi diğer ndenelerden kaynaklanabilir. Skolyozun hangi yaşta ortaya çıktığına göre sınıflandırma yapılmaktadır. En sık gözlenen skolyoz tipi ergen döneminde gözlenen ve nedeni olmayan adoleson idiopatik skolyozdur.
•Puberte balamasıyla gözlenen adolesan skolyoz (>10 yaş) kızlarda daha fazla gözlenmektedir. Eğriliğin ilerlemesi ise kızlarda erkeklere göre 10 kat daha fazladır.
Çocuklarda (3 yaş altı) gözlenen skolyozun %80’i gerilemektedir. Bu tip skolyoz erkeklerde daha fazla gözlenmektedir.
4yaş- 10yaş arası ortaya çıkan Juvenil skolyozda ise erkekn yaşlarda cinsiyet farkı gözlenmezken puberteye doğru kızlarda oran artmaktadır. 3-10 yaş arası skolyozların %10-15 i spinal kord anomalileri ile ilişkilidir. Genellikle kendiğinden çözülmez.
Erişkinlerde gözlenen skolyoz (adult skolyoz) %1-10 oranındadır. Bel bölgesinde daha sık ortaya çıkmaktadır.
Nörolojik-kas hastalıklarına bağlı ortaya çıkan skolyoz ise nöromusküler skolyozdur. Erken yaşlarda iskeletin büyümesi ile hızlı ilerleme olur. İskelet maturasyonundan sonra da ilerlemesi devam eder.
Skolyoz değerlendirmesi çok yönlü yapılmalıdır. hasta ve yakınından detaylı bilgi alınmalıdır ( Doğum öncesi, doğum öyküsü, doğum şekli, hikayesi, algısal ve motor gelişimi, ailede skolyoz hikayesi, medikal öyküsü, sistemlerin gözden geçirilmesi:kalp, kardiak, renal, yaşam kalitesi, ağrı varsa analizi, puberte durumu, bacak farkı, alt ekstremitede kırık, eklem enfeksiyonu, eklemde iltihabi durum varlığı
Bel ağrısı olanlarda dikkatli olunmalıdır. Solunum güçlüğü mutlaka sorgulanmalıdır.
Muayenede incelenecekler;
•Adams testi
•Omurganın fleksibilitesi- fonksiyonel skolyoz
•Bacak farkı
•Kafe au lait lekeleri
•Belde kıllanma
•Aksiller çillenme
•Omurgada palpasyonla hassasiyet
•Kas gücü, tonusu, atrofi
•Duyu muayenesi
•DTR
•Koordinasyon
•Yürüyüş muayenesi
•Eklemde laksite…vb
Radyolojik incelemele çok önemlidir; Eğriliğin büyüklüğü, yeri, omurganın yönü gibi değerlendirmeler yapılmalıdır. BT, MR, Kemik dansitometre ise komplike vakalarda, preop değerlendirmede önem taşır.
İskelet maturasyonunu değerlendirmek içinde el ve pelvis grafisi istenir.
Tedavisi
Amaç iskelet maturasyonunda eğriyi <40 derecede tutmak. İskelet maturasyonu sonrası (gelişimini tamamlamış iskelette) skolyoz eğri açısı 40 derece altında olanlarda progresyon (ilerleme) genellikle gözlenmez. Tedavide
- Brace, ortezleme
- Fiziksel ve aquatik tedavi- Egzersiz, yüzme
- Ağrı tedavisi
- Cerrahi
Skolyozda tedavi planlamada önemli olan noktalar şunlardır;
1.Başlangıçta eğrinin büyüklüğü
2.Yaşı
3. İskelet maturasyon düzeyi
4. Cinsiyet
5.Eğriliğin yeri
6.Eğriliğin tipi: S tipi C tip
Skolyoz tanı ve Tedavisi
Ortezleme
Torakolomber-sakral ortez (TLSO): mold, elbise altına giyim
Gece kullanılanlar: Charleston, Rosenthal, Providence,
Tam gövde ortezli: Milwaukee kullanılmaktadır.
Ortez seçimi: Eğrinin tipine, eğrinin seviyesine, hastanın toleransına göre yapılır.
Juvenil ve adolesan idiopatik skolyozda immatür çocuklarda 25-40 derece skolyozda ortez planlanır. Ortezler deformiteyi düzeltmez, progresyonu durdurabilir.
Cerrahi
Çok az hastada cerrahi planlanır. Maturitesi tamamlanmadan önce >40 derece olursa cerrahi adayıdır. İdeali iskelet büyümesi tamamlanıncaya kadar cerrahiyi ertelemektir
Prof Dr Feray Soyupek
FTRPLUS